www.eprace.edu.pl » stosunki-polsko-zydowskie » Listy, dzienniki, pamiętniki » Kronika getta warszawskiego Emanuela Ringelbluma

Kronika getta warszawskiego Emanuela Ringelbluma

Emanuel Ringelblum nie tylko zbierał informacje, materiały i dokumenty do Archiwum, ale także był autorem esejów i notatek na temat życia Żydów w czasie wojny. Swoją kronikę pisał od września 1939 roku aż do śmierci w marcu 1944. Materiały te, wydobyte po wojnie, zostały przekazane Żydowskiemu Instytutowi Historycznemu. Pierwsze fragmenty wydano już w 1948 roku w języku żydowskim (jidysz), w kwartalniku „Bleter far Geszichte” („Zeszyty Historyczne”). Następnie, od 1951 roku publikowano notatki w „Biuletynie ŻIH”, w przełożeniu na język polski. W Warszawie w 1952 roku pracownicy Żydowskiego Instytutu Historycznego wydali materiały w formie książkowej. Były one wyselekcjonowane i czasami niedopracowane pod względem edycji. Na początku lat sześćdziesiątych opublikowano już pełne, uporządkowane dzieło w języku jidysz99. Warto wspomnieć również o wydaniach zagranicznych. W 1958 roku ukazała się w Nowym Jorku Kronika100, na podstawie pozycji z 1952 roku, w opracowaniu Jacoba Sloana. Bazując na tym dziele, rok później w Paryżu książkę wydał Leon Poliakov101, a dwa lata potem we Włoszech – Carlo Rossi Fantonetti102. W przekładach jednak były liczne błędy, na przykład w nazwach miast i dzielnic Warszawy czy w nazwiskach. Część tekstu opuszczono, kilka uwag też dodano. Książki te nie były więc wiernym tłumaczeniem zapisków.

Jak wspomniałam, wydaniem Kroniki getta warszawskiego zajął się Artur Eisenbach. Twierdzi on, że w pierwszym roku wojny autor spisywał swoje notatki na gorąco, niejednokrotnie w czasie innych czynności, przy rozmowach, na papierowych serwetkach103. Dopiero wieczorami uzupełniał zapiski. Początkowo pisał też codziennie, ale w miarę upływu czasu relacje stały się coraz rzadsze. „Pozostały moje codzienne, a następnie cotygodniowe i comiesięczne notatki – pisze Ringelblum w styczniu 1943 roku. – Szczególną wartość przedstawiają notatki z pierwszego roku wojny, ponieważ w tym okresie nikt jeszcze nie robił żadnych zapisków”104. Późniejsze zapisy uzupełniał natomiast własnymi przemyśleniami, oceną wydarzeń. Opisywał też konkretne zjawiska, takie jak kryjówki czy nienawiść do policji, poświęcając im całe teksty. Częsta lakoniczność zapisu i wtrącane dygresje, zwłaszcza w początkowym okresie pisania, są charakterystyczne dla wspomnianych sytuacji, w jakich notował autor. Dlatego nie zawsze te notatki są dla nas jasne, zwłaszcza, że autor używa myślowych skrótów, porównań i gry słów. Stosował także szyfry, w razie, gdyby tekst dostał się w ręce Niemców. Zapisy często adresował, np. do ojca czy przyjaciela, przez co wyglądały na listy.

Godny podkreślenia jest fakt, iż Ringelblum spisywał wszystko – od potwierdzonych faktów, do zasłyszanych plotek. I chociaż w świetle dzisiejszej naszej wiedzy, część zdarzeń mogła okazać się nieprawdą, to Kronika pozostaje źródłem historycznym. Przedstawia bowiem ówczesną sytuację, stan świadomości zamkniętych w getcie Żydów. Mówi, na ile orientowali się w wydarzeniach, jakie docierały do nich informacje, co myśleli. Warto wspomnieć, że, w odróżnieniu od innych dzienników, spisywanych w czasie okupacji, materiały Ringelbluma nie mają charakteru osobistego. Nie pisze on o sobie ani swojej rodzinie. Opowiada o obyczajowości, kulturze, postawach i zachowaniach ludzi, opisuje stan sanitarny czy spożywanie posiłków. Zauważa ważkie zjawiska, takie jak działalność Służby Porządkowej czy szmalcownictwo. Odnosi się wrażenie, że pragnie udokumentować wszystko, dać pełny obraz życia w getcie dla przyszłych badaczy. Po masowych deportacjach, w drugiej połowie 1942 roku, autor koncentruje się już na konkretnych wydarzeniach, nie unikając refleksji na temat eksterminacji i oporu, walki. Po uwolnieniu z obozu w Trawnikach, w którym przebywał przez 3 miesiące, napisał socjologiczno-historyczną pracę na ten temat, która jednak zaginęła w czasie wojny. Ukrywając się w schronie, Ringelblum kontynuował pracę. Napisał m.in. esej na temat stosunków polsko-żydowskich w czasie drugiej wojny światowej, zawierający łącznie 217 stron. Przekazany Adolfowi Bermanowi, a następnie ŻIH, publikowany był w „Biuletynach ŻIH” w latach 1958-1959, a wydany w całości w Polsce został w 1988 roku105.

Kronika getta warszawskiego jest niekwestionowanym źródłem wiedzy na temat ówczesnego życia. Co bardzo ważne, porusza wiele aspektów z życia społecznego, kulturalnego czy obyczajowego, którym inni autorzy dzienników nie poświęcali uwagi. Ringelblum bowiem, jako historyk i badacz, starał się przede wszystkim dokumentować. Jego dzieło to jeden z najpełniejszych obrazów życia Żydów w okupowanej Warszawie.



komentarze

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.